Ο βασικός ΩΡΛ έλεγχος περιλαμβάνει την πρόσθια ρινοσκόπηση (εξέταση της μύτης), την επισκόπηση της στοματικής κοιλότητας και του φάρυγγα, και την ωτοσκόπηση (εξέταση του αυτιού). Σε ό,τι αφορά το αυτί, στις περιπτώσεις που απαιτείται, η εξέταση ολοκληρώνεται με τη διενέργεια ωτομικροσκόπησης (εξέταση του αυτιού με τη βοηθεια μικροσκοπίου).

Σε περίπτωση που διαπιστωθεί παρουσία βύσματος κυψέλης (κερί) στο αυτί, πραγματοποιείται άμεσα καθαρισμός, δηλαδή αφαίρεση του βύσματος με τη χρήση αναρρόφησης, μετά από κατάλληλη προετοιμασία (με χρήση ειδικού υγρού) λίγα λεπτά πριν την αφαίρεση. Έτσι, ο ασθενής απαλλάσσεται από την ανάγκη να προετοιμάσει το αυτί του μέρες πριν τον καθαρισμό, δεν χρειάζεται να προμηθευτεί ο ίδιος το υγρό που θα χρησιμοποιηθεί για την ολιγόλεπτη προετοιμασία του αυτιού, και ανακουφίζεται άμεσα αφού η όλη διαδικασία διαρκεί λίγα λεπτά και δεν πονάει καθόλου.

Τέλος, η βασική ΩΡΛ εξέταση ολοκληρώνεται με τον έλεγχο της περιοχής του τραχήλου (λαιμού), προκειμένου να διαπιστωθεί παρουσία τραχηλικών διογκώσεων (πχ διογκωμένοι τραχηλικοί λεμφαδένες), διογκώσεων θυρεοειδούς αδένα, διαταραχών λειτουργίας σιελογόνων αδένων (υπογνάθιος αδένας, παρωτίδα).

Σε περίπτωση λοίμωξης ανώτερου αναπνευστικού (φαρυγγίτιδα, αμυγδαλίτιδα) υπάρχει δυνατότητα λήψης strep test ή/και καλλιέργειας φαρυγγικού επιχρίσματος (προκειμένου να απομονωθεί ο υπεύθυνος μικροοριγανισμός).